Şununla : Facebook
Şununla : Google
Bu makalemizde günümüzde artık oldukça zıvanadan çıkmaya başlayan, herkesin kendince bir türkü tutturduğu ırk standardı konusunda konuşacağız.
Önce makalelerimizde Karabaş’ların (Kangallar’ın) ne olduğunu ve olmadığını detaylarıyla ve kaynaklarıyla beraber izah ettik. Bu standartları doğru anlayabilmek adına o kısımda tam bir mutabakata varmak gerektiğinden ve bu standartları o pencereden algılamak gerektiğinden okumadıysanız önce o makaleleri okumanızı rica edeceğim. Okuduysanız geçelim standartlara:
- GENEL DURUŞ, POZ:
Karabaş’lar herşeyden önce sallı köpeklerdir. Burunlarından kuyruklarına, basarlarından tepelerine düz çizgiler çizdiğinizde karşınıza yatay bir dikdörtgen çıkmalıdır. Kare çıkmaz, yani salı kısa bacakları uzun köpekler değildirler.
Yandan bakılınca son derece atletik görünürler. Göğüsleri geniş ve derin ancak belleri incedir. Böylece son derece hızlı ve uzun koşabilen ciğerli ve atletik hayvanlardır. Ancak duruşları tazı gibi de değildir, daha kalın ve geniştir.
Önden bakılınca geniş ve güçlü göğüsleri göze çarpar. Kavgadaki ilk silahları bu geniş ve kaslı göğüsleridir. Göğüsleriyle vurup vücut ağırlıklarının yardımıyla hasımlarını yere devirir ve saldırırlar.
Genel duruşta başlarını ve kuyruklarını yukarıda tutarlar, belleri düşük değildir. Basarları paraleldir, biri ileride biri geride değildir. Böyle bir poz da istenmez. Söz gelimi düşük belli Alman Çoban Köpeği’ndeki görünüme Karabaş’ta asla rastlanmaz, ırk dışına atar. - KAFA YAPISI:
Çok sık duymuşsunuzdur, Karabaş’ların (Kangal’ların) kafaları timsaha benzer, düzdür, alın stopları azdır. YANLIŞ!!!
Karabaş’ların standart varyetelerinde kafa düz falan olmaz. Alın stopu vardır, dümdüz değildir ve olması istenmez.
Düz kafalı küçük boy varyeteleri de vardır. Malaksız Karabaş dediğimiz bu varyeteye bugün “Kangal” ya da “saf Kangal tabir edilen Kangal” denmektedir. Bu da bu köpeğe Karabaş dememek için kendini kasma durumunun neticesi olup üzücüdür. Bu varyetede kafa nispeten daha düzdür, alın stopu pek belirgin değildir, ağız şekli Bullmastif’e çeyrek kala şeklindedir. Seveni vardır, sevmeyeni vardır. Ben sevmem. Ama bir varyetedir saygı duyuyorum.
Bu tip köpekler standart Karabaş’lardan çok daha ufaktır. Basarları, ufak yapılı olmaları hasebiyle genelde daha düzgündür. Sahipleri daha seri, çevik ve hızlı olduklarını iddia etmektedirler ve bu konuda haklıdırlar diyebiliriz. Ancak ben standart Karabaş’larda, Malaksız Karabaş’lardan daha seri olanlarına çok rastladım.
Bir de Karabaş’ın kafasının üst kısmı yuvarlakçadır, dümdüz olmaz. Bunu kontrol ederken kulakların sarkık konumda olmasına dikkat etmek gerekir. Hayvan dikkat kesilince yapılan kontroller yanıltabilir. Kulaklar kesikse bu daha az sıkıntı yaratır, şekil daha kolay anlaşılır. - SURAT:
Karabaş’ın suratı siyah maskelidir. Net. İstisnası yoktur. Siyah maskesi olmayan bir köpeğin Karabaş (Kangal) olma ihtimali SIFIRDIR. Maske burnu ve ağzın tamamını içine alır. Gözlere kadar muhakkak uzanır. Buradan kulaklara atlamak zorunda değildir ancak kulaklar da muhakkak siyahtır.
Maske konusunda yanıltıcı iki konu maskenin tonu ve büyüklüğüdür. Maskenin koyu siyahı yani simsiyahı makbuldür. Ancak bazı Karabaş’larda bu maske simsiyah değildir. Siyahın aralarında gövde rengi kıllar da bulunur ancak yine de maske net olarak bellidir. İşte bu Karabaş’lara “zayıf maskeli Karabaş” deriz. Kaliteyi düşürür ama ırktan çıkarmaz. Genetik bir olaydır, damızlık almamakta fayda vardır.
Bir de maske büyüklüğü var. Standart olarak maskenin varlığı yeterlidir. Ancak suratı, kafayı ve kulakları komple kaplayan bir siyah maske çok çok makbuldür. Bu genelde isli (karakırçıl) köpeklerde görülür ve gövdeye de dağılır.
Maskede görülen her türlü beyazlık hatadır, istenmez. Burun gerisinden görülecek küçük bir beyazlık kabul edilir bir hatadır ancak gözlere doğru uzanırsa ırk dışına atar.
Maskede burun üst gerisinde yer alan bu küçük beyazlığa “çakal” ya da “çakal burun” denir. Bazı köpek sahipleri bunu kurtçul özellik sayarak köpeklerinde görmek isterler. Aslen bu bir hatadır, burun üstünde değil çene alt ucundaki beyazlık makbuldür. Yani maskeyi bozmayan beyazlık… Bu ikisi karıştırılmaktadır, karıştırmayınız.
Çakal burunlu köpeklerden de çok meşhur olan kaliteli köpekler vardır, göze uzanmıyorsa ırk dışına atmaz. - GÖZLER:
Karabaş’ın gözleri çok büyük ya da küçük değildir. Badem şekillidir, aşırı çekik ya da yusyuvarlak değildir. Ama kesinlikle siyah sürmelidir. Sürmesi gözünün ucundan geriye doğru MUHAKKAK uzanır. Gözle beraber bitmez, enfes bir görüntü verir. Olmazsa olmazdır.
Malaksız Karabaş’ta gözler biraz daha çekik gibidir. Malaklı Karabaş’ta gözler hafif sarkabilir.
Göz rengi kahverengidir. Kahverenginin tonu açık ya da koyu olabilir ancak her şekilde post rengiyle uyumlu olmalıdır. Mavi, siyah vs. olmaz. Her iki göz aynı renkte ve tonda olur, renk ya da ton farkı ırk dışına atar. - AĞIZ:
Karabaş’ın ağzı kalın ve ucu düzdür. Sipsivri değildir. Üst dudak her daim alt dudağı örter. Standardında malak yoktur ancak malakları belirgindir. Salya kanalı belirgindir.
Malaklı Karabaş’larda malaklar sarkık olur, olmalıdır. Bu onun asıl özelliğidir.
Malaksız Karabaş’larda malak hiç yoktur. Bunların ağızları daha sivri ve ince olur. Bunların alt çeneleri üst çenelerinin gerisinde olmaya meyillidir. Böyle bir hata diskalifiye sebebidir, ırk dışına atar. - BURUN:
Burun kesinlikle simsiyahtır, albinoluk yoktur. Benek ya da beyazlık yoktur. Irk dışına atar.
Burun büyükçedir, geniştir, ağız büyüklüğüyle orantılıdır. Çatal değildir, kıvrımı standarttır, aşırı dönmez. - DİŞLER:
Köpek dişleri kalın köklü ve uzundur. Kısa diş hatadır. Irk dışına atmaz ama damızlıktan düşürür, damızlık alınmamalıdır.
Dişler kerpeten gibi düz kapanır. Alt çene üstten geride ya da ileride olmaz.Irk dışına atar.
Dişler sağlıklı ve beyazdır. Karabaş’larda pek diş sorunu yaşanmaz.
Yaş ilerledikçe özellikle 5-6 yaştan sonra dişlerde kayma ve aşınmalar başlar ama düşme olmaz. 10-12 yaşında bir Karabaş’ın dişleri artık bozulmuş olur. Düşme de 10 yaş sonrasında görülebilir. - DAMAK:
Karabaş’ın damağı siyah olur. Başka renk ya da çok alacalı olmaz. Çok küçük beyazlık hoş görülebilir ama damızlıktan düşürür.
Damaktaki bu siyahlığa “mühür” ya da “damga” denir. Yokluğu ırk dışına atar. - KULAKLAR:
Karabaş’ın kulakları siyah renk olur. Kökü genişçe ve ucu küttür. İnce uzun ve sarkık DEĞİLDİR. Yanağına bitişiktir ve yanaktan çok aşağı sarkmaz. Etli ve kalındır, üçgen şeklindedir. Şekli eşkenar üçgene yakındır. - YANAK:
Karabaş’ın yanağı kaslıdır. Çene kasları çok kuvvetli olduğundan elinizle bu güçlü kasları rahatça hissedebiliyor olmalısınız. Bu, yanak kısmında bir bombeliğe, bu bombelik de bir miktar tüy kabarmasına yol açar. Bu tüylerin ele gelir şekilde olması iyidir.
Her bir yanağında 2 siyah ben vardır. Olmazsa olmazdır. Siyah bensiz Karabaş olmaz. Bu benlerden tüyler çıkmalıdır. Sert maskeli köpeklerde bu benler belli olmayabilir. Standart ve zayıf maskelerde olsa çok belirgin olmalıdır. Maske zayıf da olsa benler simsiyah yerinde olur. - BOYUN:
Karabaş’ın boynu kalındır. Tazı boynu gibi uzun ya da Pug gibi kısa değildir. Tam gereken boyda ve son derece kaslıdır.
Gıdıları (ekmeklik ya da gerdan da denir) çok sarkmaz. Standart Karabaş’ta hafif gerdan olur ama güzel durur. Malaksız versiyonunda gerdan yok gibidir, Malaklı varyetesinde ise oldukça göze çarpar, ekmeklik denecek kadar değilse de belirgindir. - GÖĞÜS:
Karabaş’ın göğsü geniş ve derindir. Önden bakılınca göze gelecek kadar geniş ise de ön ayakları aşırı ayırıp kötü gösterecek kadar da değildir. Göğüs ön kemiği ele gelir.
Göğüs derinliği çoktur. Ön ayakların dirseklerine kadar iner. Hiza budur. Bundan daha aşağı ya da yukarı olmamalıdır. Tam dirsek hizasında olması makbuldür. Ufak farklar kabul edilir ancak bariz farklar ırk dışına atar.
Genelde kaburga kemikleri hafifçe seçilir haldedir. Bu durum biraz da köpeğin yağlanmasıyla alakalıdır. Kaburgaların hafif görünmesi idealdir. Hiç görünmemesi fazla kiloya çok görünmesi zayıflığa işarettir. Performans sonrası sert nefes alıp verirken kaburga kemikleri çok belli olur, kastımız o değil. Sakin durumdayken nasıl görüneceğinden bahsediyoruz.
Göğsün önden bakılınca görülen kısmında bir beyazlık olabilir. Olması makbuldür. Beyazlığın etrafının isli siyah olması daha da makbuldür. Bu beyazlığın ve isin olmaması eksi puan değildir, olması artı puandır. Bu beyazlığa “madalyon” denir. Madalyon sadece göğüste olmalıdır. Sırta doğru uzanırsa, boynu ayırırsa, karnı komple kaplarsa ya da benekli bir yapı gösterirse diskalifiye sebebidir, ırk dışına atar. İsli yani karakırçıl köpeklerde daha çok rastlanır. Madalyon simetrik ve kusursuz bir “T” şeklinde ise çok makbuldür, aranan bir özelliktir.
Bu madalyon özellikle yavrulukta çok belirgin olup sonradan post renginin oturmasıyla kaybolabilir. Aslında kaybolmaz ancak ergenlikle beraber don rengi (post rengi) açıldıysa görülmez hale gelmiş olur. - ÖN BACAKLAR VE BASARLAR:
Karabaş’ın ön bacakları kalın kemikli ve kaslıdır. Kaslar post üstünden rahat seçilir haldedir. Bacaklar uzuncadır ancak sırık gibi de değildir.Son derece orantılıdır.
Ön bacaklarda, dirsek altında kalıp basarları da içine alan bir beyazlık bulunur. Bu bazılarında belirgin bazılarında zayıftır. Ne kadar belirginse o kadar makbuldür. Bu beyazlık da tıpkı madalyon gibi enikken çok belirgin olup ergenlikle beraber zor görülür ya da görülmez hale gelebilir. Bu tamamen isli olup olmama ve post renginin açık olup olmamasıyla ilgili bir detaydır.
Ön basarlar (patiler) arka basarlardan daha büyüktür. Basarların parmak araları perdelidir. Normal basışta basarlar açıktır, yani parmak aralarında boşluk olur. Bu geniş bir basma alanı yaratır.
Tırnaklar daima dışarıdadır, içe çekilemezler. Kalın ve orta boydadır. Tırnak rengi genelde parmaktaki tüy rengiyle uyumlu siyah ya da beyaz olur. Tüm tırnakların siyah olması makbuldür, aranan bir özelliktir. Olmasa da olur, süstür. Irk dışına atmaz, eksi puan yazmaz.
Karabaş’ın ön basarlarında daima 5 parmak olur, aksi hatadır, ırk dışına atar.
Ön basarlar paralele yakın dışa açık olur. Dümdüz olmaz, içe dönük şekilde çarpık hiç olmaz. Çok hafif dışa bakarsa da çok dışa dönük olmaz, hatadır. Simetriktir, biri bir tarafa diğeri başka tarafa bakmaz, aynı açıyla zıt taraflara ya da aynı tarafa yakın bakmalıdırlar. Aksi hatadır, ırk dışına atar. Tabi ki kaza ve kırılmalardan doğan deformasyonlar hariç, sağlıklı bir basardan bahsediyorum. Hayvanın genotipinde sağlıklı basarlar varken çevre ve kırılma etkisiyle bozuk fenotip oluşmuş olabilir, buna sözüm yok. Böyle bir genotip-fenotip farkı damızlık seçilmesine de engel değildir, eğer sağlıklı hali bilinmekte ve düzgün ise. - BEL (SAĞRI):
Karabaş’ın beli incedir. Bu ona o güzel atletik duruşunu veren yegane özelliğidir. Derin göğsü ön dirsek hizasından tatlı sert bir çıkışla karnı oluşturup arka bacaklara bağlanır. Asla kalın olmaz, tazı gibi aşırı ince de olmaz.
Karabaş’ın sağrı yüksekliği cidago yüksekliğine eşit ya da daha fazladır. Cidagodan aşağıda olmaz. Irk dışına atar. Cidagoya eşit ya da yüksek olması zevke kalmış bir konudur. Ben eşit sağrı severim, daha güzel görünür ancak yüksek sağrı da kabulümdür. Düşük sağrı ise dediğim gibi diskalifiye sebebidir, ırk dışına atar. Yüksek sağrı arka ayaklarda ve basarlarda açılmaya neden olma eğilimindedir. Normaldir. Yükselen bacak boyu haliyle hafif bir “S” biçimi yaratır. Kalça çıkığı ve deformasyonla bu karıştırılmamalıdır.
Belden kuyruğa uzanan kısımda aşağı yönlü açılanmış bir düzlük bulunur. Irk standardıdır olmazsa olmaz. Yokluğu ırk dışına atar. Kilolu hayvanlarda daha az belirgindir, zayıf hayvanlarda daha belirgindir, kontrol ederken yanıltabilir dikkat etmek gerekir.
Karabaş’ın beli iç bükeydir. Düz ya da dış bükey yani yukarı çıkıntılı değildir. Aksi ırk dışına atar, dikkat etmek gerekir. - ARKA BACAKLAR VE BASARLAR:
Karabaş’ın arka bacakları son derece kaslıdır. 60-100 kilo gelebilen bir karabaşı iki ayağı üzerinde birkaç dakika tutacak ya da 3 metreye uzanacak şekilde zıplatacak kadar kaslıdır. Bu kaslar ona bir anda depar atma, şimşek gibi fırlama şansı verir ki bu durum sürü ve alan korumada hayati önem arz eder.
Önceki maddede de dediğim gibi yüksek sağrı gereği arka ayaklar hafif “S” şekillidir, doğaldır. Biraz tavşan bacağını andırır. Birden fırlayabilmesini biraz da bu yaradılışına borçludur.
Arka bacaklar uzundur ve “V” şekillidir. Çok kalın olmayan bir genişlikle başlayıp aşağı doğru daralarak güzel ve uzun bir “V” harfi şekli oluşturur. Aslanın arka ayaklarına tıpa tıp benzer.
Bacak kemikleri kalındır. İnce kemik hatadır.
Arka basarlar ön basarlardan daha ufaktır ve dört parmaklıdır. Parmaklar ön basarlar gibi değildir, daha uzuncadır. Tavşan ayağını andırır. Yine ön basarlardaki gibi tırnaklar hep dışarıdadır, kalındır, siyah rengi makbuldür.
Ön bacaklardaki beyaz renk burada da görülebilir, makbuldür, yokluğu hata değildir, genelde bu yokluk don rengi nedeniyledir. İssiz köpeklerde beyazlık pek görülmez haldedir.
Arka basarların bilek kısımlarında fazladan fonksiyonsuz, boşta duran, sarkık, etli tırnaklar görülebilir. Varlığı makbuldür, aranan özelliktir. Yokluğu ise hata değildir, ırk dışına atmaz.
Yukarıda da belirttiğim gibi sağrısı yüksek olan hayvanlarda arka bacaklarda hafif bir içe çarpıklık görülebilir. Bu normaldir, yüksek sağrıya ve uzun boya işarettir. Aşırı değilse hata değildir. Aşırı çarpık görünüyorsa hatadır, ırk dışına atar. İyi ayırmak gerekir. Malaksız Karabaş’larda pek görülmezken normal Karabaş’larda denk gelinebilir. - KUYRUK:
Karabaş’ın kuyruğu uzundur. Arkada dirsek altına kadar iner, hatta basarlara değer denebilir, yere kadar uzanabilir. Dikkat anında bel üstünde muhakkak kıvrılmalıdır. Kıvrılmayan kuyruk direkt diskalifiye sebebidir. Irk dışına atar. Saldırganlık anında bazıları kuyruklarını açabilir, ondan bahsetmiyoruz. Genel pozdan bahsediyoruz.
Kuyruk iki şekilde kıvrılabilir. Biri halka gibi olur, içinde boşluk olur, buna yöreye göre halka kuyruk, kangal kuyruk (sucuk kangalına benzediği için) ya da simit kuyruk denir. Diğerinde kuyruk makara gibi sarılıdır, buna yöreye göre sarma kuyruk, makara kuyruk ya da salyangoz kuyruk denir. Biri diğerinden daha makbul değildir, zevke kalmış bir konudur. Ben mesela sarma kuyruk değil halka kuyruk severim.
Bazen kuyruk düz dururken bile tam ucundan içe doğru katlanabilir. Aranan bir özellik olmakla beraber ırk standardı değildir. Bu özelliğe daha ziyade sarma kuyruklu Karabaş’larda rastlanır. Sarma kuyruklular gergin saldırganlık hallerinde genelde kuyruklarını açıp havaya kaldırır ve sadece ucunu içe katlarlar, normaldir. Tecrübeli Karabaş’çılar bunu bilir.
Kuyruk kesinlikle sürekli dümdüz değildir. Buna kılıç kuyruk denir ve bu köpek Karabaş’a çok benzese de Karabaş değildir.
Kuruk kalın olur. Özellikle kökü çok kalındır, giderek hafifçe incelir.
Kuyruk ucunda bir beyaz leke aranır. Görülmesi iyidir, yokluğu hata değildir. Irk dışına atmaz, süstür. Kurtçulluk işareti sayılır ama ben buna pek katılmıyorum açıkçası.
İnce kuyruk hatadır, ırk dışına atar.
Bazen kuyruk doğuştan çok kısa olur, sanki kesilmiş gibi görünür. Bunlara “güdük karabaş” ya da “güdük kuyruklu karabaş” denir. - KARABAŞLARDA (KANGALLARDA) KURTÇU TIRNAĞI, PENÇE, MAHMUZ, 5-6 TIRNAKLILIK KONUSU
Her ne kadar yukarıda uzunca anlatmış olsam da bu konu çok gündemde olduğundan ayrı bir başlıkta daha incelemek istedim.
Aslını isterseniz bu fonksiyonsuz ek tırnaklar genetik bir kusurun ürünüdür. Mahmuz ya da pençe değildir. Irk garantisi HİÇ DEĞİLDİR. Herhangi bir köpekte görülebilir. Benim Pomeranian cinsi süs köpeğimde de var, sokakta bulup acıyıp aldığım çoban kırmasında da var. Bazı damızlıklarımda çifter çifter var, bazılarında tek var ama bazılarında ise hiç yok.
Bu tıpkı insanlardaki 6 parmaklılık gibi genetik bir kusur, bir genetik anomalidir. Biz sırf gözümüze güzel göründüğü için bu yapıdaki enikleri damızlık ayırdığımızdan popülasyondaki görülme oranı artmıştır haliyle. Ama bu durum tamamen yapay seleksiyon ürünüdür ve doğal değildir.
Benim gibi Karabaş’ıyla dağ taş gezen kişiler iyi bilir ki bu tırnaklar köpeğe doğada rahatsızlık verir. Zorluk yaşatır. Zaman zaman kanadıklarını görürüz. Bu nedenle tırnaksız, sade olanları alır çıkarız dağa ya da bazılarımız ilk kanadığında keser atar bu tırnakları. Pek kanamaz bile zira öylece boşta durmaktadır. Kesip atıp sararsın ve iş biter. Tabi ki doğrusu veteriner hekimin cerrahi yolla müdahale etmesidir onu da belirtmiş olalım.
Yani özetle, bu tırnak işini abartmayın. Gereksiz bir konudur, damızlıklarınızı sadece buna göre SEÇMEYİN!
İşte Karabaş’ın (Kangal’ın) bedeni ırk özellikleri bunlardır. Faydalı olması dileklerimle.
Ersin
Yorum yazın