KÖPEKLERDE KANLI İSHAL (CPV) (Parvo Virüs, Parvoviral Barsak Enfeksiyonu, Parvoviral Enteritis) NEDİR, BELİRTİLERİ, TEDAVİSİ VE TAVSİYELER

Merhaba,

Bu makalede özellikle yavru alımında çok dikkat isteyen, yavruları çok riske atan, hem alanı maddi manevi büyük zararlara uğratıp hem de yetiştiricilerin ve evcil hayvan dükkanlarının imajlarını ciddi şekilde bozan, hukuki anlaşmazlıklara neden olan ancak hepsinden önemlisi ırkı ne olursa olsun, ister sahiplenilmiş ister alınmış olsun tüm canları ölüm riskiyle burun buruna bırakan kanlı ishali masaya yatıracağız.

KANLI İSHAL NEDİR?
Basit bir anlatımla kanlı ishal, viral bir ishal çeşididir. Parvo virüs (CPV = Canine Parvo Virus) nedeniyle ortaya çıkar. Literatürde “parvoviral enteritis” ya da “parvoviral barsak enfeksiyonu” olarak geçen bir hastalıktır.
Barsak epitel hücrelerini etkiler, barsak yüzeyinde, mukozasında, kangren alanlarına neden olarak barsak florasındaki bakterilerin kana karışmasına neden olur. Özellikle, aşıları ihmal edilmiş ve 6 aylığa kadar olan köpek yavruları en riskli kesimdir. Ölümle sonlanma oranı oldukça yüksektir. Bulaşıcıdır. Kendini kusma ve ishalle belli eder. Erken tanıda tedavisi mümkündür ama çok kolay değildir.

KANLI İSHALİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Genellikle aniden ortaya çıkan sarımsı (safralı) kusma ve yüksek ateş şeklinde kendini gösterir. Kusmaları, içinde az miktarda kan olan normalden çok daha kötü kokulu ishal takip eder. Ancak ishaldeki kan miktarı git gide artacak ve inanılmaz boyutlara ulaşacaktır. Ayrıca halsizlik, depresyon hali ve iştahsızlık yani yememe ve içmeme gibi belirtiler görülür. Gözlerde cansızlık ve akıntı da belirtiler arasındadır. Bunların hepsinin veya bir kısmının bir arada görülmesi kanlı ishal şüphesi için yeterlidir ancak teşhis için yeterli değildir. Aşağıda da belirttiğim gibi bir takım klinik muayene ve testler de gereklidir. İlk saydıklarım köpek sahibinin yani sizlerin dışarıdan çabucak fark edebileceğiniz belirtilerdir.
Bir de hekimlerin klinik muayene ile tetkik edebilecekleri belirtiler vardı ki onlar da yukarıdaki sayılmış belirtilere ilave olarak kalpte görülen büyüme ve akciğerlerdeki ödemdir.

BELİRTİLER GÖRÜLDÜKTEN SONRA NE KADAR SÜREDE ÖLÜME RASTLANIR?
Tabi ki böyle sonuçlanmasını hiç istemem ve kesin bir süre vermek imkansız. Ancak, genelde belirtileri izleyen 48-72 saat içinde ölüm gerçekleşir.
Yani acele edin, hiç bekletmeyin, ertelemeyin, risk almayın.
Aslında parvo virüsün ortaya çıkardığı hastalık 2 ayrı şekilde ilerler, bu da zamansal bazı küçük farklar yaratabilir. Virüs enterik bir yolla zarar verebilir ve ölüme neden olur. Bu sindirim sistemiyle ilgili olan yoldur.
Bir de miyokardiyal bir yol vardır ki bu daha az rastlanan bir durum olmakla beraber kalp kas yapısını etkileyerek ölüme neden olabilmektedir.

KESİN KANLI İSHAL TEŞHİSİ NASIL KONUR?
Yukarıdaki gözle teşhis edilebilecek belirtileri gördüğünüz anda, hepsini görmeyi beklemeden, en kısa zamanda hatta saatler için veteriner hekime ulaşmalısınız. Özellikle de 7 aydan küçük bir yavruya sahipseniz bunu asla geciktirmemelisiniz. Belirti görmediğiniz diğer yavruları da belirti gördüğünüzden ayrı bir şekilde veterinere götürmenizde büyük fayda var, çünkü belirtiler 1 hafta gibi bir sürenin ardından ortaya çıkmaya başlar ve bulaşıcıdır.
Kanlı ishal belirtileri başka hastalıkların belirtileriyle benzer bir seyir izleyebilir. Bu nedenle de kesin teşhis için test yapılması şarttır.
Veteriner hekiminiz gerekli klinik muayeneyi yapacak ve ardından bu testleri uygulayacaktır.
Artık kanlı ishal teşhisi %100 sonuç veren snap testlerle (hızlı kullan at testlerle) konabilmekte. Eğer hekimiz dilerse Elisa testi de yapabilir. Bu test sonuçlarına göre kesin teşhis konur.

KANLI İSHALİN TEDAVİSİ, MÜMKÜN MÜ?
Evet mümkün, özellikle de erken teşhiste. Ancak şunu belirtmekte fayda var ki kanlı ishal sizin evde tedavi edebileceğiniz bir hastalık değildir, klinik müdahale ve takip gerektirir. Serum ve çeşitli ilaçların düzenli ve vaktinde alımını gerektirir. Bulaşıcı olduğundan dikkat ve özen ister. Tüm bu nedenlerle veteriner hekim gözetiminde hospitalizasyon şarttır.
Tedavi yöntemlerine de kısaca değinmek gerekirse, tedavi sürecinde antibakteriyel ilaçlar, antiemetikler, serumlar, vitaminler ve kanama durdurucu ilaçlar ile bağışıklık sistemini güçlendirici ilaç ve serumlar kullanılır.
Tedavi yaklaşık 2 hafta kadar sürer ve dediğim gibi hospitalizasyon gerekir. Yani köpeğin hayvan hastanesinde yatması şarttır. Hasta iyice toparlanıp iyileşme emareleri gösterdiğinde, kendi kendine beslenir, su içer ve dengeli hareket edebilir hale geldiğinde veteriner hekim de uygun görürse taburcu edilebilir.

KANLI İSHAL İNSANA BULAŞIR MI?
Hayır, kanlı ishal insana bulaşmaz. Ancak diğer köpeklere çok hızlı ve kolay bulaşabilir. Nefes, dışkılama ve kan yoluyla bulaşan virüsler yaklaşık 1 hafta gibi bir sürenin ardından hastalık belirtilerine neden olmaya başlarlar.
Diğer köpeklere de bulaşmasını önlemek için hasta derhal karantinaya alınmalı, yemek ve su kaplarıyla yaşam alanları ve oyuncakları da dahil her yer ve her şey antibakteriyellerle temizlenmelidir. Temizlik amacıyla 1/30 oranında sulandırılmış çamaşır suyu kullanılabilir. Ev ortamında bulunan bir köpekse ev muhakkak titizlikle dezenfekte edilmelidir.
İyi yapılmayan dezenfeksiyon işlemi nedeniyle hastalık yayılır. Virüs 7 aya kadar canlı kalabilmektedir.

KANLI İSHALE KARŞI BAĞIŞIKLIK KAZANMAK MÜMKÜN MÜ?
Evet mümkün. Aşılı değilken kanlı ishale yakalanıp başarıyla tedavi edilip hastalığı yenmiş bir köpek artık bu hastalığa karşı bağışıklık kazanmış olacaktır. Ancak bu durum tek başına bakılmakta olan bir köpeğin eşyalarının ve yaşam alanlarının dezenfekte edilmesine gerek olmadığı anlamına gelmez. Her ne kadar konak aşaması olmayan bir virüsse de neticede 7 aya kadar hayatta kalabilmektedir ve ortama gelen veya eşyaları kullanan bir başka köpeğe rahatlıkla bulaşacaktır. Bu ihtimale karşı muhakkak dezenfeksiyon işlemi titizlikle gerçekleştirilmelidir.

KÖPEĞİMİ KANLI İSHALDEN NASIL KORUYABİLİRİM?
Bunun en basit ve etkili yolu yavruları düzenli olarak veteriner hekime götürmek ve aşı takvimine sadakatle uymaktır. Bu durumda, yapılan aşılar sayesinde zaten hastalığa yakalanma riski sıfıra yaklaşacaktır.
Ayrıca, 6 aydan küçük yavrular mümkünse gezintiye çıkarılmamalı, başka köpeklerle bir araya getirilmemeli, hatta mümkünse taşa toprağa bastırılmamalıdır.
Kendi temizliğinize de çok dikkat etmelisiniz. Elleriniz ve ayakkabılarınız yoluyla virüsü dışarıdan köpeğin olduğu ortama hatta direkt kendisine ulaştırabilirsiniz. Bu nedenle, özellikle riskli 7 ay altı dönemlerinde köpeklerinizle temas etmeden önce kendi kişisel hijyeninizi sağlayınız. Ayakkabılarınızı köpeğin olduğu ortamın dışında tutunuz.
Yavrulama öncesinde anne adayı köpeklere gerekli aşılar yapılarak, bağışıklığın göbek bağı yoluyla yavrulara taşınması iyi bir yöntem olacaktır. Anne sütünden de mahrum bırakılmazsa yavruların ilk 1,5 aylık sürede kanlı ishale yakalanma riskleri çok düşük olacaktır.
Bir diğer korunma yöntemi ise köpeği her zaman temiz yerlerde gezdirmek, evde bakılıyorsa her girişte patileri antibakteriyellerle silmek ve temizliğe çok dikkat etmektir.
Bir de, bazı köpeklerde çeşitli nedenlerle görülen kaprofaji (kaka yeme) alışkanlığına kesin şekilde son verdirmek gerekir. Virüslü bir dışkının yanından geçip gitse belki de hiç etkilenmeyecek olan bir köpek sırf kaprofaji nedeniyle parvo virüsü bünyesine alabilir. Yukarıda da bahsettiğim gibi, parvo virüs 7 aya kadar canlı kalabilir. Dolayısıyla dışkı eskiymiş yeniymiş farketmez. Uzak tutunuz.

HANGİ KÖPEK IRKLARININ KANLI İSHALE YAKALANMA RİSKLERİ DAHA FAZLADIR?
Bundan bahsetmek ne kadar doğrudur bilemiyorum. Çünkü bu sefer sanki sayılan ırklar dışındakilerde kanlı ishal görülmezken bu ırklarda kesin görülür, gibi bir anlam çıkarma eğiliminde olunacak. Ancak tabi ki böyle bir şey söz konusu değil. Parvo virüs ırka göre bulaşmaz. Bulaşma yollarına zaten yukarıda değindik. Dikkat edilmesi gerekenler onlardır. Ben pek hem fikir olmasam da literatürde geçtiğinden bahsetmek zorunda hissediyorum. Genetik olarak parvoya daha dayanıksız olduğu iddia edilen ırklar şunlardır:
* Rottweiler
* Doberman Pinscher
* Cocker Spaniel
* Alman Çoban Köpeği (Alman Kurdu)
* Pitbull (Ülkemizde beslenmesi yasaktır, yazıyı okuyunuz)
* Labrador Retriever
* Pinschers
* Greyhound
* Siberian Huskie (Haski – Sibirya Kurdu)

KANLI İSHAL SADECE YAVRULARDA MI GÖRÜLÜR YOKSA YETİŞKİNLERE DE BULAŞABİLİR Mİ?
Daha ziyade 7 aya kadar yavrularda görülüyor da olsa yalnızca yavrularda görülen bir hastalık değildir. Bağışıklık sahibi olmayan, bir başka deyişle aşı takvimine uyulmamış ve daha önce bu hastalığı geçirmemiş, özellikle iyi beslenemeyen ve immün sistem sorunları yaşayan yetişkinler de risk altında olacaktır.

Faydalı olması ve dostunuza asla bulaşmaması dileklerimle.

Ersin